Tacettin DURMUŞ

Elektrikli faytonlar 15 Temmuz 2016 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer alan birçok medeniyete beşiklik etmiş olan Binbir Kiliseli Ani Ören Yeri’nde 2021 yılının Aralık ayında ziyaretçilerin hizmetine sunuldu.

Özellikle vakti az olan ziyaretçiler, yaklaşık 100 hektar alanda kurulu tarihi kenti, kısa sürede gezmek için elektrikli faytona binmeyi tercih ederken, aynı zamanda bu günlerde 35 dereceye varan sıcak havada gezilerini yarım saatte tamamlayabiliyor. Türkiye-Ermenistan sınırındaki sıfır noktada bulunan Ani Ören Yeri'nde elektrikli faytona binerek gezenler, 8 kilometrelik parkurda binlerce yıllık geçmişe yolculuk yapma fırsatı buluyor. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından hizmete sokulan lastik tekerlekli faytonlara binen yerli yabancı ziyaretçiler, aynı zamanda ziyaretçi rotası üzerinde bulunan tarihi yapıların önünde durarak hem bilgi alıyor hem de fotoğraf çekerek Ani ziyaretlerini ölümsüzleştiriyor. Faytonlar tarihi kalıntılar arasında nostaljik görüntüler oluşturuyor. Tarihi ve kültürel değerler ile onlarca medeniyete ev sahipliği yapan Ani Ören Yeri’nde işletilen elektrikli faytonla yaklaşık 100 hektarlık alanda ziyaret daha da kolaylaşıyor. Lastik tekerlekli faytonları hizmete sokan Kars İl Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü özellikle yaşlılar ve çocukların, Ani Ören Yeri’nin 8 kilometrelik gezi yolunu tamamlamasını sağlamış oluyor. 8 saat şarj süresi olan faytonun bir gezi turu, yaklaşık 45 dakika sürüyor. 5 yolcu alabilen fayton, ziyaretçi grubu gezi süresince bırakmıyor. Şarj sıkıntısı yaşanmaması için de 5 yedek aküsü bulunduruluyor.

Dünya Miras Listesinde Ani Örenyeri

ANİ BİR DÜNYA AMA DÜNYA BİR ANİ DEĞİL 
Ani ören yeri, Temmuz 2016’da Unesco Dünya Kültür Mirası Listesinde 16. sırada yerini almıştır.

Kars merkeze 42 km uzaklıkta, Türkiye-Ermenistan sınırı üzerinde bulunan, bin yıllar boyunca farklı kültür ve medeniyetlere beşiklik etmiş, tarihin en büyük hazinelerinden biri olan Ani ören yeri, Temmuz 2016’da Unesco Dünya Kültür Mirası Listesinde 16. sırada yerini almıştır.

Kars merkez Ocaklı Köyü sınırları içerisinde yer alan Anı ören yeri, Türkiye- Ermenistan sınırını ayıran Arpaçay nehrinin batı yakasında Türkiye sınırları içerisinde volkanik bir tüf tabakası üzerine kurulmuş bir ortaçağ şehridir. Ören yeri Anadolu'ya İpek Yolu üzerinden girişte ilk konaklama merkezi olduğundan aynı zamanda bir ticaret merkezidir. ören yerinin zenginliği de buradan gelmektedir. Ani'nin en eski tarihinin M.Ö. 5000 yıllarına kadar uzandığı düşünülmektedir.

Tarih öncesi dönemde ören yerindeki yerleşim bostanlar deresi olarak bilinen vadideki volkanik oluşumlu mağaralardan oluşmuştur. Bugünkü ören yerini oluşturan iç kale M.S. 4. yy'da Kars şehrine ismini veren Karsaklılar tarafından yaptırılmıştır. ören yerinin dış cephe surları Bagratlı Kralı Aşot tarafından M.S. 964 yılında yaptırılmaya başlanmış, daha sonra Kral III. Sembat 978 yılında 2. takviye sur sistemini yaptırmış, 1064 yılında Selçuklu Sultanı Alparslan'ın Ani'yi fethetmesinden sonra  Ani Beyi olan Ebu’l Menuçehr 1064-1072 arasında 3. sur sistemini yaptırmıştır.

Kale surları devetüyü ve siyah renkli tüf taşından yer yer iki ve üç sıra halinde Horasan harcı ile yapılmıştır. Kurulduğu arazi üzerine uyumu sağlamak amacıyla üçgenimsi bir şekilde inşa edilen surların yedi giriş kapısı mevcut olup bu kapıların en önemlileri Aslanlı Kapı, Kars Kapısı, Sarnıçlı Kapılardır. Şehrin surları uzun kuşatmalara dayanıklı hale getirmek için surlar arasına yapılan destekleme kuleleri aynı zamanda erzak ve tahıl deposu olarak kullanılmıştır. Arazinin eğimine göre yer yer 5 m yüksekliğe kadar oluşan surların dış cephelerinde haç motifleri, aslan ve yılan kabartmalı rölyefler, çini süslemeler mevcuttur. ören yerinin ana giriş kapısı olan Aslanlı Kapı iki büyük giriş kapısından oluşmaktadır. Aslanlı Kapının bulunduğu surların doğu yanındaki burç üzerinde Selçuklu Sultanı Alparslan'ın şehri 1064 yılında fethetmesini belgeleyen dört satırlık kufi İslami kitabe mevcuttur.

Günümüzde 78 hektar büyüklüğündeki bir alan üzerine kurulmuş olan Ani ören yeri 4,5 km. uzunluğundaki dış cephe surları, sur içerisindeki antik kentte bulunan cami, kilise, hamam, saray, kervansaray,  köprü vb. yapılardan oluşmuş 21 adet tescilli taşınmaz ile birlikte, arkeolojik sit alanı olarak ilan edilmiş bölgemizdeki en önemli ören yeridir.