Tacettin DURMUŞ

Köyde Zümran Ömür ve İlhan Koçulu tarafından kurulan Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği bünyesinde faaliyet gösteren ekolojik bitki müzesi, Türkiye’nin en doğusu, güneşin ilk olarak doğduğu Kars ve Ardahan’a yerli ve yabancı ziyaretçileri çekiyor.

Korona virüs salgını öncesine kadar ziyaretçilerini kabul eden Boğatepe Köyünde toplanmaya başlanan özellikle endemik bitkiler, müzede kurutulmaya başlandı. Kars’a 40 kilometre uzakta bulunan 2.300 rakımlı Boğatepe köyü, zengin bitki örtüsü, çok kültürlü yapısı, kaşar ve gravyer peynirinin üssü olmasının yanı sıra bitkileriyle de ilgi çekmeye devam ediyor.

Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği Başkanı Zümran Ömür, Anka Haber Ajansına yaptığı açıklamada Kars ve Ardahan’da uzmanların araştırma sonuçlarına göre bin 750 türden bitki çeşitliliği olduğunu söyledi.

Kurucu Başkan İlhan Koçulu ile birlikte Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneğini kurduktan sonra, peynir müzesi ile ekolojik bitki müzesini de faaliyete geçirdiklerini belirten Ömür, Kars ve çevresinin doğal ve endemik zenginliklerini anlattı.

23 KİŞİNİN ÖLDÜĞÜ O TRAFİK KAZASINDAN BU GÜNE…

Yaz boyu topladıkları bitkileri müzede kuruttuklarını ve her bir bitkinin şifa kaynağı olduğunu da açıklayan Zümran Ömür, “Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneğini İlhan Koçulu’nun öngörüsü ve önderliğinde kurduk. Dernek başkanlığını da birlikte yürütüyoruz. Derneğimizde 45 kadın, 15 erkek üyemiz var. 2000 yılında köyümüzde bir trafik kazası meydana geldi. Maalesef bir günde 23 kişiyi kaybettik. İnsanlar rahmetli olunca da köy büyük bir göç verdi. Üretim ve hayvancılık dahil her şey bizim için bitmişti. Çünkü göçten ve ağıtlardan dolayı burada yaşamak istemiyorlardı. Bu kazada İlhan Koçulu abimizin abisi de rahmetli olmuştu. O da İstanbul'da yaşıyordu, sonra geri döndü geldi. Gelince de ‘bir dernek kuralım el ele verelim’ dedi. Kadın erkek ele verdik ve Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneğini kurduk.

ATALARDAN KALAN BİR KÜLTÜR VARDI

Bu bitkilerin önemini biliyorduk. Atalardan kalan bir kültür vardı ve o kültürle yaşıyorduk. Bu bitkileri kullanıyorduk ama içeriğinin ne olduğunu nelere yaradığını bilmiyorduk. Köyümüze derneğimiz aracılığıyla uzman hekimler getirdik. Uzman hekimler bize köyümüz çevresinde 650 tür bitki olduğunu ve bunların içerisinde 32 endemik tür olduğunu gösterdiler. Kars Ardahan bölgesinde ise 1750 tür bitki çeşidi olduğunu öğrendik. Bunun üzerine çalışmalar başlattık. Uzman hekimlerden bitkileri doğru toplamayı, doğru kurutmayı, hangi bitkinin hangi hastalığa şifa olduğunu ve bitkilerin önemini öğrendik. Atalardan kalan bilgilerle pekiştiğini de görünce daha çok gün yüzüne çıksın istedik. Bu 650 tür bitki içerisinde 32 tür endemik bitki olduğunu biliyoruz. Bunların 7 tanesi ise köyümüze çok yakın endemik bitkilerdir. Bu endemikleri koruma altına almaya çalışıyoruz ki kaybolmasınlar ve gelecek nesillere bu kültürü aktarabilelim. Bunu yaparken de bu bitkilerden krem yapmayı, yağ çıkarmayı öğrendik. Çalışmalarımızı altyapı olarak tamamen hazırladık. Kurutma atölyeleri kurduk, bitkilerin gölgede kurutulması gerektiğini öğrendik. Eğer gölge de değil de güneşte kurutulursa içerisindeki yağ oranı uçar ve bitki ot olarak kalır. Bunları öğrendik ve her bir bitkinin ayrı bir mevsimi olduğunu da öğrendik. Sonbaharda köpeklerin toplanması, ilkbaharda çiçekler açtığında bitkilerin toplanması gerektiğini de öğrendik. Ayrıca toprak üstü olan bitkilerin demlenerek ama toprak altı olan bitkilerin ise kaynatarak kullanmak gerektiğine de gelen uzmanlardan öğrenmiş olduk. Birçok bitkimiz var. 650 tür bitkiden 32 tür bitki öğrendik ama bu yıl kuraklıktan dolayı birkaçını toplayamadık. Çünkü eğer toplarsak gelecek nesillere aktaramayacaktık. Onun için de tohumunu koruma altına aldık.

HANGİ BİTKİ HANGİ HASTALIĞA İYİ GELİYOR

Örneğin yarpuz atalardan kalan bir bitkidir. Yarpuz nanegilerin atası olan bir bitkidir. Biz önceden bunlardan ayran aşı çorbası yapıyorduk. Ama daha sonra antibiyotik değerinin yüksek olduğunu ve güneş çarpmalarında kullanılması gerektiğini öğrendik. Karahindibağ karaciğer dostudur. Karaciğer yağlanmalarına karşı koruyucu olarak kullanılır. Türkiye’de 150 papatya varmış. Her papatyanın kaynatılarak içilmemesi gerektiğini ve çoğusun da zehir olduğunu öğrendik. Tıbbi papatya da sinizütleri söker, sağlığa faydalıdır. Sarı yoğurtçu otu da ses tellerine iyi gelir, lenf bezleri ve guatırı temizleyici olarak kullanılır. Kuşekmeği yani madımak ta erkeklerde sperm sayısını arttırır ve saçlardaki beyazlamayı geciktirir. Aslanpençesi olmazsa olmazımızdır. Hem hayvan sağlığında hem de kadın sağlığında kullanılan bir bitkimizdir. Kenarları testere dişlidir. Özel testere dişil bir bitkidir ve kadınlardaki doğurganlığı arttırır. Kadın hastalıklarında ve menopoz dönemlerinde iyi gelir. Hayvanların da doğurganlığını arttırır. Isırgan otu da büyük ve küçük yapraklı olur. “dedi.