WWF’nin (World Wildlife Fund-Dünya Yaban Hayatı Fonu) ABD Washington DC ofisinde kıdemli doğa koruma bilimci (senior conservation scientist) olarak çalışan Dr. George Powell, arkadaşı olan KuzeyDoğa Derneği başkanı ve Stanford Üniversitesi Biyoloji Bölümü Çevre Bilimleri Merkezi’nde öğretim üyesi Doçent Dr. Çağan Şekercioğlu’nu ziyaret etmek için, 25 Mayıs Salı günü Kars’a geldi.

Uzun zamandır KuzeyDoğa Derneği’nin projelerini görmek isteyen ve kuzeydoğu Anadolu’nun doğasını ve yaban hayatını çok merak eden Powell, ilk kez geldiği Türkiye’de, Kars, Ardahan ve Iğdır’ın uçsuz bucaksız düzlüklerine, misafirperver insanlarına ve yaban hayatına hayran kaldı.

Şekercioğlu ve KuzeyDoğa Derneği bilim koordinatörü Emrah Çoban, Powell’i havaalanından alır almaz Ardahan’a doğru yola çıktı. Önemli Doğa Alanı Aygır Gölü’nü ziyaret eden ekip, yaban çiçeklerinin daha da güzelleştirdiği yoldan Göle’ye vardı. Bereketli yağan yağmurların ardından taşkın çayırları su kuşlarına ev sahipliği yapan Kura Nehri’ni hayranlıkla izleyen ekip, saat 19.00’da Ardahan’ın Putka Gölü’ne vardı ve bir saat boyunca gölün etrafını dolaşıp kuşlarını saydı. Planlanan Ardahan Üniversitesi inşaatı nedeniyle tehlike altında olan Putka Gölü’nde üreyen turnaları izleyen Çoban, Powell ve Şekercioğlu, bu esnada büyük bir sürprizle karsı karşıya kaldı. 19.30 civarında Emrah Çoban tarafından görülen bir ateş topununun ardında duman bırakarak parçalanmasından birkaç dakika sonra, ekip şiddetli bir patlama ile sarsıldı. Turnaları da ürküten bu patlamanın, Posof ve Gürcistan’da daha şiddetli duyulduğunu öğrenen Şekercioğlu, patlamanın kaynağının büyük ihtimalle bir meteor olduğunu belirtti. Cismin, Putka Gölü’nden yaklaşık 60 km uzakta olan Gürcistan’ın Adigen bölgesine düştüğünü vurgulayan Şekercioğlu, ses hızı hesaba alındığında, sesin cismin görülmesinden yaklaşık 3 dakika sonra duyulacağını, bunun da ekibin sesi daha sonra duymasını açıkladığını belirtti.

Bu heyecanlı gecenin sonunda, ekip kaldıkları otelde, yaklaşık 20 kişilik bir İngiliz doğa turisti kafilesi ile karsılaştı. İngiltere Dağ Bahçesi Derneği’nin (Alpine Garden Society) turuna katılmış olan kafile, Ardahan, Kars, Artvin ve kuzeydoğu Anadolu’nun diğer illerinde dağlık bölgelerde yetişen bitkileri doğal ortamlarında görmek için geldiklerini belirttiler. Şekercioğlu ekibin lideri ve Antalya’da doğa turları düzenleyen seyahat acentası sahibi Yasemin Konuralp’ı Kars ve Kuyucuk Gölü’ne davet etti.

Ertesi sabah 4’te kalkan ekip, 4.30’da yola çıkarak, Ardahan’ın köy, dağ ve orman yollarında kuşları gözlemeye devam etti. Kuşların üreme ötüşleri ile yankılanan Ardahan’ın Kura Nehri kıyılarından ilerleyen ekip için en önemli kayıt, bir yaylada gördükleri bıyıklı doğan (Falco biarmicus) oldu. Daha sonra, haritada olmayan bir orman yolunda 8 kilometre ilerleyen ekibi, yolun sonunda muhteşem bir bozayı (Ursus arctos) bekliyordu. Orman içindeki bir çayırda beslenen bu iri ayıyı rahatsız etmeden 100 metre uzaktan izleyen Dr. George Powell, hayranlığını ifade etmekte zorlandığını ve Türkiye’de boz ayıları doğal ortamında bu şekilde izleyebileceğini tahmin etmediğini belirtti. Memleketi olan ABD’de boz ayıların bir zamanlarda Meksika’ya kadar yaşadığını ama artık Alaska ve birkaç batı eyaleti dışında soylarının tükendiğini belirten Powell, bu muhteşem canlıyı Türkiye’ye ilk ziyaretinin ikinci gününde ve Ardahan’ın muhteşem doğasında görmeye inanamadığını söyledi.

Daha sonra araştırma gezisi, Artvin-Ardanuç’a yöneldi. Bozuk toprak yoldan 20 kilometre ilerleyen ekip, Yalnızçam Dağlarını geçen Yalnızçam Geçidi’ne geldiğinden büyük bir hayal kırıklığına uğradı. Yaklaşık 2 bin 600 metre yüksekliğindeki geçit hala karla kaplıydı ve yaylada kimse yoktu. Saat 14.00 olmuştu, ekip açtı ve levhasında “Akçaabat Köfte” ve “Trabzon Kuru Fasulyesi” olduğunu ilan eden kapalı lokanta, açlıklarını daha da pekiştirdi. Geldiği yoldan geri dönen ekibin morali, Ardahan’daki öğle yemeğinin ardından saptıkları eski Ardahan-Hanak yolunun güzelliğiyle düzeldi. Daha sonra yine köy yollarından Kurtkale’ye ilerleyen KuzeyDoğa aracı, zorlu yolları aştı ve Kura Nehri’nin muhteşem kanyonuna indi. Kıvrımlı dağ yollarını geçerek son tepeyi de asan ekip, en sonunda Gürcistan sınırındaki nefes kesen Aktaş Gölü’ne ulaştı. Askeri bölge olması nedeniyle girişin yasak olduğu gölde insan tacizi olmaması sayesinde, göldeki adalarda dünya çapında soyu tehlikede olan tepeli pelikan (Pelecanus crispus), ak pelikan (Pelecanus onocrotalus), karabatak (Phalocrocorax carbo) ve diğer türlerden yüzlerce kuş ürüyor. Gölde ender kaşıkçıyı da görmenin keyfini yaşayan ekip, Çıldır Gölü’nün doğusundaki delik deşik yoldan devam ederek, keyifli ama çok yorucu bir günün sonunda saat 22.30’da Kars’a vardı.

Ekip, ertesi sabah saat 0500’te kalkarak tekrar yollara düştü. Bu sefer hedef, Sarıkamış Allah-u Ekber Dağları Milli Parkı ve çevresindeki köylerdi. KuzeyDoğa Derneği’nin Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Kafkas Üniversitesi ve Kars Çevre ve Orman İl Müdürlüğü ile beraber, UNDP-SGP ve Born Free desteğiyle yaban hayatını araştırdığı ve insan-yırtıcı çatışmasını azaltmayı hedeflediği bu milli park, yaban hayatı açısından Türkiye’nin en önemli alanlarındandır. Kızılçubuk yolu üzerinde birçok kuş türünü gözlemledikten sonra, KuzeyDoğa ekibi Kaynak köyünün yaylasına geldi. Burada da, toprak yolu tercih edip güneybatıya yönelen grup, önce selin götürdüğü bir yolu geçmek zorunda kaldı, sonra da kara saplandı. Yokuş yukarı yolda iki metrelik kar engelini geçmek için mücadele veren araç, Emrah Çoban’ın usta şoförlüğüyle altıncı denemede dört çekerin tüm gücünü kullanarak yumuşak karı geçti ve Çakırbaba geçidine indi. Buradan aşağı devam edip Gaziler’deki kaleyi inceleyen araştırmacıların, Gaziler-Şenkaya yolunda Baldız nehrinin yarattığı muhteşem coğrafyayı görünce nefesleri kesildi. Şenkaya’da cağ kebabı yedikten sonra istikamet Kürkçü köyüydü. Ama zorlu kanyon yolu geçit vermedi ve 7. kilometresindeki heyelan yüzünden KuzeyDoğa ekibi Şenkaya’ya geri dönerek, bu mevsim daha hiçbir aracın gitmediği söylenen Şenkaya yaylasına çıkmaya başladı. Yayladaki gölette angıt ve diğer kuşları sayan ekip, Allah-u Ekber Dağı’nın karlı zirvesinden gözlerini ayıramayarak, kızıl şahinlerin cirit attığı yaylanın nefes kesen görüntüsünün tadını çıkardı.

En sonunda Kürkçü köyüne varıldığında, yöre haklı KuzeyDoğa aracının Şenkaya’dan geldiğine inanamadı. Aktaş köyünden Gürbüzler’e devam etmek isteyen ekibe köy halkı o yolu geçemeyeceklerini söyledi ve neredeyse haklı çıktı. Köyün biraz ilerisindeki yoğun çamura saplanan araç, yine Emrah Çoban’ın manevralarıyla çamurdan çıktı. Öğleden sonra güneşinin fotoğraflık ışığında kolay bir çıkışla rahatlayan ekibi, Gürbüzler köyüne çok zorlu bir iniş bekliyordu. İneklerin çamur deryasına çevirdiği patikada yer yer kayan araç Gürbüzler’e vardığında ekip rahat bir nefes aldı. Yolun zorlu kısmı bitmişti. Boyalı ve Yayıklı köyü üzerinden başladığı yere geri dönen ekip, son bir kere Kızılçubuk yolunu kontrol etti ve maceralı günü bozayı ve yaban domuzu görerek başarılı bir şekilde bitirdi. Uzun ve zorlu 3 günün sonunda Kars’a geldiklerinde, Dr. George Powell, Ardahan, Kars, Artvin ve Erzurum’un muhteşem doğası, kuşları ve diğer yaban hayatını görmenin, tüm yorgunluğuna dediğini belirtti. Ertesi gün Kuyucuk Gölü’nde 36 kuş türü gören ve Ani harabelerini çok beğenen Powell, Cuma akşamı Tuzluca’ya giderek, 4 gün boyunca halkalama çalışmalarına yardım etmek için KuzeyDoğa Derneği’nin Aras Kus Araştırma ve Eğitim Merkezi’nde çalışan ekibi Sedat İnak, Yakup Şaşmaz ve Levent Aydın’a katıldı.