“Burası ne Yem Fabrikasıdır, Ne de Özel İdare İşhanı”

Cenubi Garbi Kafkas Cumhuriyeti'nin hükümet binası, Kazım Karabekir Paşa'nın karargâhı, ulu önder Atatürk ile Latife Hanım'ın ziyaret ettiği ve Kars Antlaşması'nın  imzalandığı tarihi VALİ KONAĞI'nın “LOKANTA” olarak kiraya verilmek istenmesi Kars'ı ayağa kaldırdı.

Siyasi parti temsilcileri ve sivil toplum örgütleri bu yanlıştan bir an önce geri dönülmesini istedi...

Eyvah!... Vali Konağı da gidiyor

Settar KAYA

Kars eski Vali konağı sadece tarihi değil, aynı zamanda “tarihe tanıklık etmiş bina” özelliğini taşır. Milli mücadele tarihimizin en önemli olaylarından birisi bu binada yaşanmıştır.

Kazım Karabekir Paşa’nın temsil ettiği TBMM hükümeti ile Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan arasında 13 Ekim 1921 yılında yapılan “KARS ANTLAŞMASI” bu binada imzalanmıştır.

Bu antlaşma ile Doğu Sınırımız belirlenmiştir. Ayrıca “Türkiye ifadesi ile son Osmanlı Mebusan meclisinde kabul edilen Misak-ı Milli’nin kapsadığı toprakların anlaşılacağı” bu antlaşma ile hüküm altına alınmıştır.

Tarihe tanıklık etmiş binaların okul, resmi kurum, ticarethane vb. amaçlarla kullanılmaları Cumhuriyetin ilk yıllarından başlayarak 1960-70’li yıllara kadar devam etmiştir. Zira o yıllarda yeterince binaya sahip değildik, elde bulunanı kullanmak durumundaydık.

Son yıllarda ise bu binalar, tarihi misyonlarına uygun hale getirilerek daha çok kültür ve sanata hizmet edecek fonksiyona kavuşturuluyorlar.

Erzurum Kongresinin toplandığı bina bu yıl alınan bir kararla TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığına devredilmiş,5 milyon Tl onarım ve düzenleme bütçesi ayrılarak “Kongre binası ve Atatürk Müzesi”ne dönüştürülmesi kararlaştırılmıştır.

Sivas kongresinin yapıldığı bina uzun yıllar Sivas Lisesi olarak hizmet vermiştir.1981 yılından sonra ise “Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi”olmuştur.

Atatürk’ün Havza’da kaldığı ev “Havza Atatürk Evi ve Müzesi”olarak hizmet vermektedir. Trakya sınırımız belirlendiği Mudanya Mütarekesinin imzalandığı bina “Mudanya Mütareke evi müzesi”dir.

Kars Antlaşmasını bu binada imzalayan Kazım Karabekir Paşa Atatürk’ün silah arkadaşı, Milli mücadelenin en büyük komutanlarından birisi ve doğu’nun kurtarıcısıdır.

Bir önceki valimiz Sayın Mehmet Ufuk ERDEN zamanına kadar valilerimiz bu konakta ikamet ederlerdi. İlimizi ziyaret eden Cumhurbaşkanlarımız başta olmak üzere birçok devlet büyüğümüz geceyi bu konakta geçirmişlerdir.

Şimdi öğreniyoruz ki bu bina “Yeme içme yeri”yani lokanta olarak kiraya verilecekmiş, yanlış, bin kere yanlış.

Yıllık kira bedeli 96 bin TL olarak belirlenmiş. Kars antlaşmasının imzalandığı masanın bu binada olduğunun tanıtımı yapılsa ve kişi başına 1 TL giriş ücreti alınsa, sadece o masayı görmek için gelenlerden bu para toplanır. Yapmayın… Etmeyin!

Kentin bu tür ortak değerleri hakkında sadece İl genel meclisinin karar vermesi doğru mudur? Konu kamu oyununda tartışmaya açılmalıydı ve öyle karar alınmalıydı. Zira burası ne yem fabrikasıdır, ne de özel idare işhanı.

Yeme içme yeri olup ta ne olacak, SAVANORA’nın başına gelenleri gördünüz.

Eski Vali konağı, Deterdarlık, Gazi Anadolu Lisesi, Azerbaycan konsolosluğu, Eski adliye binası, Aküzüm’lerin konağı ve Ticaret Odasının bulunduğu buram buram tarih kokan, o eşsiz mimarinin bulunduğu alanı da Kars’ın diğer yerlerine benzetmeye kimsenin hakkı yoktur.

Bu karar iptal edilmelidir. Kars kamuoyunda tartışılmalı ve ortak bir kararla binanın geleceği belirlenmelidir. Aksi takdirde alınan bu karara karşı imza kampanyası başlatmak ve yargı yoluna başvurmak kaçınılmaz olacaktır.

Benim teklifim şudur;

Öncelikle Erzurum Kongre binası örneğinde olduğu gibi, TBMM Milli Saraylar Dairesine devredilmesi için girişimlerde bulunulmalıdır ve “KAZIM KARABEKİR KARS KENT MÜZESİ” olarak projelendirilmelidir.

Bu olmadığı takdirde bina KAFKAS ÜNİVERSİTESİ’ ne tahsis edilmelidir. Üniversitede binayı aynı ad ve amaçla düzenlemelidir.

Kars Kent Müzesi;

- Kazım Karabekir paşa’yı, Milli mücadele yıllarını, doğunun kurtarılış sürecini anlatan müze ve okul fonksiyonuna kavuşturulmalıdır.

- içerisinde “Kars kent tarihi”nin anlatılacağı bir derslik olmalı. İldeki tüm öğrencilere bir program dâhilinde Kentin tarihi burada öğretilmelidir.

- Kars kentinin tarihi, coğrafi, ticari, sosyal, ekonomik, kültürel değerleri belli bir sistematikle ziyaretçilere aktarılmalıdır.

- Bir bölüm Sanat galerisi olarak düzenlenmelidir.

-Ziyaretçilerin dinleneceği bir kafeterya ve hediyelik eşya satış birimi açılmalıdır.

-Araştırmacıların yararlanabileceği bir Kent belleği, mültüvizyon, dia gösterileri ve küçük toplantıların yapılacağı küçük bir “çok amaçlı salon” yapılmalıdır.

Ermeniler Kars antlaşmasının Sovyetler Birliği ile imzalandığını bu nedenle tanımadıklarını ilan etmişlerdir. Biz de antlaşmanın yapıldığı binayı lokanta yaparak Ermeni tezini güçlendirecek girişimlerden kaçınmalıyız.