GEÇMİŞTEN  GÜNÜMÜZE  KARS HASTANELERİ

ANI BİMARKANE:Bizans’ın bir Theması ¹ (Askeri vilayet) olan Anı’da yapılan araştırılmasına rağmen Bizanslıların ait bir hastane bulunamamıştır. Emir Manuçahr döneminde yapıldığı muhtemel olan iki yılan arasında boğa başı sembolü bir sağlık sembolü olarak düşünülmektedir. Anı’nın üçüncü kapısı olan satrançlı kapının içten sol arkası Anı’da bir Bimarhane varlığına işaret eder ve Anadolu topraklarında Kayseri Gevher Nesibe Hastanesinden(1204-1206) önce yapılan hastanedir.

207 YATAKLI KARS HASTANESİ:Batı kışla içerisinde Çakmak Köy yolunda bulunan bina (Veli Efendi Tabya)207 yatak kapasiteli Kars askeri hastanesidir ve 1886-1888 yılları arası yapılmış ve 1888 Eylülünden itibaren çalışmaya başlamıştır.Bina merkezi sıcak hava üfleme sistemi ile ısıtılmaktadır.Şu an atıl durumda bir tabyadır. 1920’li yıllara kadar askeri hastane olarak kullanılan bu hastane o dönemde sivil halkın da faydalandığı bir hastanedir.

35 YATAKLI ASKERİ HASTANE: Doğu kışla Camlı Köşk doğusunda 1877’de yapılan bir hastanedir. Kars’ta ölen Rus subayların anısına yapılananıt bitişiğinde yapılmıştır.  Anıtın etrafında tarafında Rus subayların ismi yazılıymış.1920’den sonra bu isimlerin yazılı olduğu plakalar kaldırılarak,güney duvarına Türk askerine hitaben şu ibare yazılmıştır:

“Ordunun sıhhatini koruyanlara ve bu uğurda ölenlere selam ve saygı”30-1.Teşrin- 1920. 1985’e kadar revir olarak işlevini sürdürmüştür. Askeri bölge içindedir.

MEMLEKET HASTANESİ:Çatı üzerindeki parapet ferforjedeki yazıya göre1903 yılında yapılmıştır. Bir Rus yüzbaşınınkızı anısına, Ruslar tarafından Hollandalı mimarlarayaptırılan bu bina (şimdiki Sağlık Müdürlüğü) 1920-1967 yılına kadar hastane olarak çalışmıştır. O dönemdeki ismi Memleket Hastanesi’dir. 1985’ten beri sağlık müdürlüğüolarak hizmet vermektedir.

KARS DEVLET HASTANESİ:Fethiye Camii kuzey batı bitişiğinde bulunmaktaydı.Yıkılarak 1967’de 60 yataklıolarak hizmet vermekteyken, daha sonra yatak sayısı 235 kişiye çıkarılmıştır. Yerinde şu anda Milet bahçesi bulunmaktadır. Kars Devlet Hastanesi 2006 yılında Halitpaşa Mahallesi’ne, Kanlı Tabya Harp Tarihi Müzesi’nin doğusuna taşınmış ve 251 yataklı hastane 2014 yılına kadar burada hizmet vermiştir.

HARAKANİ DEVLET HASTANESİ:  2015 yılında  Yenişehir mahallesine  taşınmıştır.

ÖZEL TEMEL HASTANESİ:Yeni Pazar Caddesi’nde bulunan 2 no lu Temel Oteli 1983-1986yılları arasında hizmet vermiştir.

KARS ESKİ DOĞUM EVİ:Yusufpaşa Mahallesi’nde 1890’da yapılmış 1973’te yıkılmıştır.Yerine sağlık lojmanları yapılmış ve sonra Yusufpaşa Mahallesi Toplum Sağlığı merkezi olarak 2020 yılında hizmet vermeye başlamıştır.

KARS ESKİ DOĞUM EVİ: Fevzi Çakmak Mahallesi’nde Jandarma Alayı doğusunda 1973 yılında açılan bu doğum evi 2015 yılında boşaltılmıştır.Harakani Devlet hastanesi bünyesinde hizmete devam etmektedir. 2019 yılında yıkılmıştır.

SUSUZ ESKİ ASKERİ HASTANESİ: 1890 yılında Ruslar tarafından yapılan bina şu an atıl durumdadır.

SARIKAMIŞ ASKERİ HASTANESİ:Sarıkamış’ın Rus işgali altında olduğu 1882 yılında Ruslar tarafından Hollandalı bir firmaya hastane binası olarak yaptırılmıştır.Şu an hizmet vermektedir. 1917 yılında Sarıkamış bölgesi Türk Ordusunun kontrolüne geçmiş ve 1920 yılından itibaren bina Asker Hastanesi olarak faaliyete başlamıştır.2. Dünya Savaşı’ndan sonra, 20 Ekim 1946 tarihinde Sarıkamış Asker Hastanesi Erzurum Ilıca’ya taşınmış, hastane binasına ise Urfa’dan gelen 14’ncü Süvari Tümenine ait Sıhhiye Bölüğü konuşlandırılmıştır.3 Ocak 1949 tarihinde Erzurum Ilıca’daki hastane yeniden Sarıkamış’a taşınmıştır.Hastane binası 1963 ve 1969 yıllarında iki defa büyük onarım görmüş, 1972 yılında bugünkü poliklinik binası hizmete açılmıştır.1972 yılına kadar 300 yataklı olarak hizmet veren hastane, o tarihten itibaren 200 yataklı olarak faaliyetlerini sürdürmüştür.17 Ekim 2005 tarihinden itibaren TSK Sağlık Hizmetleri Komutanlığı emrine girmiş ve 08 Eylül 2008’ den itibaren de TSK Sağlık Hizmetleri Komutanlığı emrinde Erzurum Sağlık Hizmetleri Bölge komutanlığına bağlı 50 Yataklı Asker Hastane olarak faaliyetlerini sürdürmeye devam etmektedir. Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı Kars Sarıkamış Askeri Hastanesi, 2016 yılında Kars Kamu Hastaneleri Birliğine devredilmiştir.

KAFKAS ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA ve UYGULAMA HASTANESİ: 2008 yılında açılmıştır.

¹ İki valili yönetim birimidir. Bizans’ta biri askeri diğeri idari olmak üzere iki vali tarafından yönetilen, sınırlarda bulunan askeri garnizonlara sahip şehir yönetim şekli.