Murat Çobanoğlu Aşıkları Koruma Derneği ile Kars Halk Ozanları Aşık Şenlik Kültür ve Dayanışma Derneği’nin birleşimi, Serhat Kalkınma Ajansı (SERKA) destekli hazırlanan ve Kars Belediyesi’nin desteği ile hayat bulan “Kars Aşıklar Akademisi Projesi” bir çok gerçeğin de gün yüzüne çıkmasına neden oluyor.

Aşıklar diyarı Kars’ın aşık havaları, Türkiye’ye mal olmuş eserlerinin daha da ortaya çıkarılmasına vesile olan Kars Aşıklar Akademisi projesiyle ilgili açıklamada bulunan Aşık Günay Yıldız, “Âşıklar akademinin içerisinde en güzel bölümlerden biriside âşık havalarıdır. Yani yüzyılları devirip günümüze kadar gelen patentli ustalardan dinlediğimiz âşık havalarıdır. Bunun sayısı değişir. Ama en usta âşıklardan dinlediğime göre 72 tane Kars’ta aşık havası var. Mesela bir âşık eline sazı alıp kalktığı zaman önce bir divan söyler. Divanın örneğini biz gördük. Divanın örneğini yaptık. Peşine bir tecinis söyler. Onunda örneğini yaptık. 3. bir güzelleme söyler âşık. 5 günlük bir zaman içerisinde âşıklığın A’dan Z’ye kadar olan bir gösteridir. Bilinmeyen havalar yeri geçen âşıklara öğretilir. Akademik ders alır âşık. Âşıklığı tarihçesini alır. Tabi bu arda güzelliklerde olur. Âşıklar güzel şiirlerinden dörtlüklerde okurlar. Hatta gelecek yılda bunun bazı şeylerinin değişmesi lazımdır. Mesela bir aylık bir zaman içerisinde bir okul şeklinde öyle düşünüyoruz. İnşallah yetkililerimizde yine o projelerimizi kabul ederler. Ve bu kültürü, bu geleneği, âşıklık kültürünü bir yerlere getirir Kars. İnşallah bu köklü kültür filizlenir yeniden yaprak, dal açar. Burada öğretmenlerimiz var üniversitelerden. Hatta Türkiye’den 10–12 tane seçilmiş üniversitelerden değerli hocalarımız vardı. Kars’tan usta âşıklar arkadaşlarımıza yardımcı oluyorlar. Onlara her şeyin özünü çok düz bilmeleri için geleceğe hazırlıyoruz. İnşallah ne derecede güzel olur. Ama benim kanımca çok güzel olacaktır. Bu âşıklık kültürü bit yerlere gelecektir.” dedi.

Yıldız ayrıca, Aşıklar Akademisiyle ilgili olarak da, “Sazlı sözlü değişlerin yanında / Akademik çalışıyor âşıklar. / Muhabbet için içinde söz mekânında / Akademik çalışıyor âşıklar. Âşık Günay Yıldız gelmek imlaya / Âşıklarda bu ilhama deryaya / Kars’tan selam olsun bütün dünyaya / Akademik çalışıyor âşıklar” dizelerini okudu.

Edebiyat Öğretmeni Kemal Alin de, “Yıllardan beri âşıklık geleneği üzerine çeşitli çalışmaları olan bu sanata gönül veren bir insan olarak 17–21 Haziran tarihleri arasında Serhat Kalkınma Ajansı tarafından desteklenen ve ilimizin iki tane güzide âşıklar derneği tarafından organize edilen Kars Âşıklar Akademisinin programını bugün gerçekleştiriyoruz. Pazartesi gününden başladık. Yarın inşallah yani 21’i itibari ile âşıklarımıza 40 saatlik bir eğitim sürecinden geçirmek istedik. Bu eğitim süreci içerisinde değerli akademisyenlerimiz bilgilerini âşıklarımızla paylaştılar. Yine usta âşıklarımız pratik bilgilerini onlarla paylaştılar. Bu şekilde özellikle coğrafyamızda Kars bölgemizde Kars, Iğdır, Ardahan ve Ağrı bölgemizde halen canlılığını koruyan âşıklık geleneğine bir nebzede olsa katkı sunmak amacıyla bu proje gerçekleştirilmiş oldu. Hayata geçirilmiş oldu. Eğitim süreci 5 gün. Ama aslında projemiz 3 aylık bir sürece dayanıyor. Bunun tabi proje öncesi çalışmaları, yine eğitim semineri çalışması ve proje sonunda da yine burada söylenenler, burada anlatılanlar, bilgi birim anlamında yine bir doküman şeklinde belki proje kapsamında değerlendirilerek bir materyal haline getirilebilecektir. 5 gün içerisinde her günü biz periyodik olarak 2 ana bölüme ayırdık. Birinci bölümde âşıklarımıza teorik bilgiler sunuldu âşıklık geleneği üzerine. İkinci bölümde ise âşıklık geleneğinde özellikle icra sahası olduğu için, işin içerisinde saz olduğu için, müzik ayağı olduğu için pratik anlamda da âşıklarımıza ikinci bölümde de bu müzik noktasında, icra noktasında uygulamalı eğitimler verildi.” diye konuştu.

Devlet Konservatuarı Türk Müziği Bölümü Başkanı Yrd. Doç. Dr. Aşkın Çelik ise, “Biz âşıklar akademisinde ben kendi alanımla ilgili müziği öğretiyorum. Âşıklara daha doğrusu yanlış bildikleri doğru şeyleri öğretmeye çalışıyoruz. Hava, makam, ayak vb. şeyler hep farklı farklı biliniyor. O noktada âşıkların sazlarının perde sistemleri, makam usul anlamında bilgiler vererek onların daha doğru şeyleri daha güzel ifade etme noktasında yardımcı olmaya çalışıyoruz. Zaten âşıklar usta çırak ilişkisini Kars’ta halen sürdürüyorlar. Ve bu âşıklık geleneği için çok ve çok güzel bir şeydir. Dolayısıyla bu noktada Kars’ın diğer yerlerden ayrıldığı önemli bir noktadır bu. Bizde bu noktaya bir katkı sunmaya çalışarak bu geleneğin devam etmesi adına yardımda bulunuyoruz.” dedi.

Proje Yürütücüsü Araştırmacı, Kültürel Miras Uzmanı Eğitmen Faruk Torunoğlu da şunları söyledi:

“Biz bu projeyi somut olmayan kültürel mirasın bir parçası olan âşıkları birer abide olan âşıkları tüm dünyaya duyurmak için başlattık. Fakat küçük çapta bir projedir. Malum bütçe sıkıntısı vardı, yer sıkıntısı vardı. Birde SERKA’nın kapsadığı alanlarda olma sıkıntısı vardı. Ağrı, Ardahan, Kars ve Iğdır. Bu bölgede ki âşıklarımızı topladık. Ve soyut olmayan kültürel mirasın birer abidesi olan aşılarımız üzerinde çalışmaya başladık. Türkiye’de alanında uzmanlaşmış, tamamıyla âşıklık edebiyatı ile ilgilenen hocalarımızın en güzidelerini seçip buraya getirdik. Ve dersler verdirdik.  Proje 3 etaptan oluşuyor. Şuanda eğitim aşamasının sonuna yaklaştık. Daha önce tanıtım aşamamız vardı. Daha sonrada nihai rapor aşaması başlayacak. Ve âşıklarla ilgili, yaşayan miraslarımız aşıklarla ilgili bir rapor hazırlayacağız. Toplam 3 aylık bir projedir. 3. aya gireceğiz bu eğitimden sonra tamamıyla. Âşıklarımızla ilgili bir rapor hazırlayacağız. Yaşayan kültürel mirasın birer simgesi olan, UNESKO tarafından seçilmiş yaşayan kültürel mirası simgelemekle ilgili bir araştırma yapacağız. Şuanda âşık sayımız 40’a akındır. Fakat işlerinde dolayı sürekli devam eden, izin alıp arada derslerden çıkan âşıklarımız var. Ve yaklaşık 20–25 kişilik bir devam yüzdemiz var. Aşıklarımızda ki en büyük eksiklik pratikte çok iyi olmalarına rağmen teorikte çok büyük eksiklikleri var. Kâğıt üzerinde çok faza bir şey yapamıyorlar. Bu yüzden belli başlı edebiyatla ilgili kuralları öğrettikten sonra usta âşıklarımızda onlara makamlarda ve çalarken yaptıkları yanlışlıklar ile ilgili bilgiler erdiler. Zaten projemizde usta eğitmenlerimiz çok iyiler. Özelikle Günay ve Mahmut hocalarımız zaten dernek başkanlarımız, proje sahipleri aslında onlardır. Biz sadece onların hizmetkârlarıyız. Âşıklarımıza hizmet etmeye çalışıyoruz. Bizim en büyük amacımız şuydu. Âşıklarda eksik olan tek bir şey var. Çıraklık geleneği bitmek üzeredir. Biz projeye başladığımızda zaten projenin ana amaçlarından birisi çıraklık geleneğini yeniden yaşatmaktı. Fakat başladığımızda beklediğimizin dışında bir şey gördük. Çok genç aşıklarımız var. Doğru yoldan ve Çıldır’dan gelen âşıklarımız, çok genç âşıklarımız, usta çırak ilişkisi içinde yetişen âşıklar. İnşallah bunlarda kendilerine çırak yetiştirmeye başlayacaklar yakında.”