Tacettin DURMUŞ 

Yılın 8 ayını kış şartlarında geçiren Kars’ta, köylüler kışlık yakıt ihtiyacını karşılamak için kendi hayvanlarının gübrelerini tezek yapmak için türlü emekler harcıyor.

Kars’ın her köyünde de olduğu gibi Çalgavur Köyünde de Kadir Durmuş, hem koyunlarının hem de ineklerinin kış boyunca biriktirdiği gübrelerini, tezek yapmak için yoğun çaba sarf etmeye başladı.

Büyük ve küçükbaş hayvanlarını yılın 6 ayı boyunca ahırlarında besleyen Durmuş, birken gübrelerin bir kısmını tarlalarında doğal gübre olarak kullanırken, bir kısmını da bir sonraki kış aylarında yakacak olarak kullanmak için biriktirdi.

Tezek yapımının büyük emek gerektirdiğini söyleyen Kadir Durmuş: “Kars’ın her köyünde olduğu gibi bizim köyümüzde de sert geçen kış aylarında ısınmak için tezek kullanırız. Yemeklerimizi bile yaz ve kış aylarında tezek sobasında yaparız. Kış boyunca inek ve koyunlarımızın gübrelerini ayrı ayrı biriktiriyoruz. Koyun gübrelerini ahırlarda belli bir seviyede biriktirdikten sonra silindirle düzleyip baklava dilimi şeklinde kesersek ahır dışında duvarlar üzerine istifleriz. Kışın bile olsa kurumaya bırakırız. İnek gübrelerini de kış boyunca hergün sabah akşam ahır dışına taşıyarak biriktiririz. İnek gübrelerini de halk arasında ‘basma’ diye bilinin yerlerde bir araya getirip sereriz. Yine silindirle bastırarak kare şeklinde keserek kuruturuz. Koyun ve inek tezeklerini ara sıra birkaç kez çevirerek kuruturuz. Kuruma işlemi tamamlandıktan sonra yaz veya güz aylarında eve yakın bir yere taşıyarak özenle istifleriz ve kış boyunca kullanırız. Arta kalan gübreleri de yaz başlarında veya son baharda tarlalarımızda doğal gübre olarak kullanırız.” dedi.

KARS, TEZEK KENT HALİNE GELDİ

Öte yandan Kars il merkezinde binlerce hayvan yetiştirildiği için arta kalan gübre ise şehrin bazı mahallerini yaşanmaz hale getiriyor. Kent merkezinde hayvancılık yapılması ve hayvancılık yapan vatandaşların mahalle aralarındaki boş arazilerde oluşturdukları tezek yığınları ve hayvan dışkıları artık turizm kenti Kars’ı derinden olumsuz etkiliyor. Kars’ın giriş, çıkışlarında ve mahalle aralarında hergün yüzlerce yerli ve yabancı turistin gözüne de takılan tezek yığınları ve hayvan dışkıları Belediyenin yerel hizmetlerini de olumsuz etkiliyor. Bu yönüyle de Kars’ta köy kültürü hakim olurken yerel halk mahalle aralarını çiftlik gibi kullanıyorlar. Mahalle araları hayvan dışkısı dolu. Kaldırım ve yollarda hayvan dışkısından geçilmiyor. Oralarda yaşayan vatandaşlar yaz aylarında kapı ve pencerelerini dahi açamıyor. Kötü koku ve çevreye yayılan sinekler sağlık sorunları oluşturuyor. Çocuklar, sokak köpekleri ve gübre içerisinde yaşayan börtü böcek ile bunlarla beslenen hayvanlarla birlikte tezek cürufları arasında oynuyor.

ORGANİZE BESİ BÖLGESİ VE HAYVAN PAZARI BİR AN ÖNCE FAALİYETE GEÇİRİLMELİ!

Ayrıca hayvancılığın gelişi güzel mahalle aralarında yapılmasının önüne geçilmesi için yetkililerin biran evvel Organize Besi Sanayi Projesini ve hayvan pazarını hayata geçirilmesini isteyen vatandaşlar bu konuda milletvekillerine de büyük görev düştüğünü ifade ediyor. Böylece kent merkezinde hayvancılık yapılmasının önüne geçileceğini de ifade eden vatandaşlar; “Kars Tezek Kent” haline geldi. Buna duruma yetkililer bir an evvel çözüm bulmalıdırlar. Kars'ta mahalle aralarında bulunan hayvan gübreleri ve tezek yığınları insan sağlığını olumsuz etkiliyor. Köy geleneği, şehircilik anlayışını bitirmemeli ve bunun önüne geçilmelidir. Her yıl binlerce yerli ve yabancı turistin ziyaret ettiği ve Doğu Ekspresi ile dünya gündemine gelen Kars'ta hayvancılık köylerde, kırsal alanlarda yapılıyordu, daha sonra köyden kente başlayan göç nedeniyle şehir merkezlerine indi. Bunları şehirlerden uzaklaştırmak, hayvancılığın şehir dışında yapılmasını sağlamak çözümler üretilmelidir. “dediler.