Kars Valisi Ahmet Kara ve Cumhuriyet Başsavcısı Adem Yazar tarafından imzalanan, Kars ve İlçelerini kapsayan protokol, 2005 yılından beri yürürlükte olan 542 Sayılı Denetimli Serbestlik ve Koruma Kurumları Yasası gereğince ceza kanunlarına göre bir yıl ve daha az hapis cezası alanları öngörüyor.

Konuyla ilgili açıklama yapan Vali Ahmet Kara, “Çalıştırırken kendi hükümlülüklerimiz olacak. Bizim mesai saatlerimize uyacaklar, bizim elemanımız gibi gelip-gidecekler. Günde asgari 4 saat çalışacaklar. Yani sekiz gün 8 saat çalıştıklarında 2 günlük hapis yatmış sayılacaklar. Bu şekilde bir uygulama başlatacağız. İnşallah mahpuslar için de, bizim için de, memleket için de hayırlı olur.” dedi.

Vali Kara daha sonra şunları söyledi: “Yanlış anlaşılmasın bu konularda ilgili mahkemeler karar verecektir. İlgili mahkeme hapis cezası vermişse hapis cezası çekecekler. Ama 2 yıl cezasının yarısını iyi halli yapmış veya bir yıldan daha az hapis cezası yerine mahkemeler bu cezayı verebilecekler. Bu cezayı mahkemeler verecek mi, vermeyecek mi, ilgili kabul edecek mi, etmeyecek mi, onu biz bilmiyoruz. Mahkemeler verirse, gönüllülük esas olduğu için o da kabul ederse adam evinde yatacak sabah mesaiye gelir gibi işe gelecek, akşam gidecek 8 saat çalıştığı zamanda 2 gün hapis yatmış gibi hapisten düşecek. Ücret alınmayacak, sigorta yapılmayacak, devlete yükü olmayacak. Kendisi de toplumdan kopmayacak, evinden kopmayacak. Yani bir bakıma hürriyeti bağlayıcı ceza yerine kamuya yararlı olma ve toplumdan kopmama esasına dayanan bir ceza. Belediyemiz de olsun, Çevre Müdürlüğümüzde olsun, Valilikte olsun, Milli Eğitimde olsun, Müftülükte olsun çeşitli kurumlarda bunlar çalışabilir. Bunun protokolünü imzalıyoruz şimdi. Bu hükümler daha yeni uygulanıyor. İhtiyacı karşılamak amacıyla bu protokolü yapıyoruz. Yani daha modern ceza çekme yöntemi”

Başsavcı Adem Yazar da, “2005 yılından beri 542 Sayılı Denetimli Serbestlik ve Koruma Kurumları Yasası yürürlükte. Ceza kanunlarına göre 1 yıl ve daha az hapis cezasına öngören cezalarla ilgili denetim ve serbestlik kuralları veriliyor bunların içerisinde de en önemlisi kamuoyu yararına çalışma cezası, cezaevlerimizde tutuklu ve hükümlü mevcudu bir hayli fazla. Bunların devlete olan maliyeti de fazla. İnsanların özgürlüklerini kısıtlamak yerine, günün belli saatlerinde kendilerine uygun bulundukları yerde mümkünse çalışabilecekleri ve cezalarını infaz edebilecekleri bir yöntem geliştirilmiş. Bu gelişmiş ülkelerde uygulanıyor, ülkemizde de uygulanmaya başlandı. Artık bu oturma aşamasına geldi. Ağaç dikme cezası verilebiliyor, okullarda temizlik görevlisi olarak çalışma verilebiliyor. Günlük 4 saat çalıştığı zaman 1 günlük hapse denk geliyor. Bu insan müsait değilse 2 saatte çalışıyor ve ya 8 saat çalışabiliyor, 8 saat de 2 günlük hapis cezasının karşılığı” diye konuştu.

Cezaevlerinin şu anda yoğun bir şekilde kapasitelerin üstünde olduğunu da hatırlatan Yazar, şöyle konuştu: “Biz bunu bir süredir uyguluyorduk. Valiliğimizle birlikte çatı bir protokol yapmak istedik. Bu sene, gelecek yıllara da şamil olmak üzere. Kars ve İlçelerin de bulunan kamu kurumlarında bunun çalışması yapıldı, Denetimi Serbestlik Şube Müdürlüğümüz tarafından. Kaç kişiye ihtiyaç var ise burada belirli dönemlerde hükümlerimiz çalışabilecek. Şu anda toplam 2 bin 127 kişilik bir kapasitemiz var. Mahkemelerde karar verildiği takdir de bu kişiler istihdam edilebilecek, Kars ve İlçelerinde. Kamu Kurumlarında çalıştırılabilecek hükümlü sayısı, kapasitesi bu şekilde yani. Bunun sözleşmesini, protokolünü Sayın Valimizle birlikte yapacağız. Hapis cezaları bir yıla kadar, mahkemeler karar veriyor ondan sonra infaz aşamasında Denetimi Serbestlik Şube Müdürlüğümüze geliyor. Hükümlerle ilgili formlar dolduruluyor. Örneğin; bir köyde yaşıyor, bir ilçenin köyünde şimdi bu insanı merkezde bir kamu kurumunda çalıştırmak kolay değil, bu insana eziyettir, gidiş-geliş gibi ama o köyde en uygun neresi varsa o köyün mesela okulu var. Köyün okulunda bu cezasını infaz edebilecek. Para cezası değil de 1 yıla kadar hapis cezasının karşılığı veya 2 yıla kadar hapis cezası alıp da cezasının yarısını Cezaevinde iyi halle çekmişse kalan cezasını da bu şekilde Kamu yararına çalışma şekline dönüştürülebiliyor. Bu şekilde çekebiliyor cezasını. Kendi yaşantısına, kabiliyetlerine uygun ve gönüllülük esas olmak üzere, zorla çalıştırmak diye bir şey yok.”

UYGULAMA HAKKINDA:

Türk Ceza Adalet sisteminde Denetimli serbestlik uygulamaları 2005 yılında 5402 sayılı Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Kanunu ile kabul edilerek uygulamaya başlanmıştır.

Denetimli Serbestlik sisteminin en önemli uygulamalarından biri    Kamu Yararına Çalışma Cezasıdır. Ceza Mahkemelerince 5237 Sayılı TCK’nın 50. ve CGTİHK’nin 105. maddeleri gereğince Kısa Süreli Hapis Cezasına (1 yıl ve daha az hapis cezası) seçenek yaptırım olarak ücretsiz olarak kamu yararına çalışma cezası verebileceği kanunlarla düzenlenmiştir.

Buna göre suça karışmış ve hakkında mahkemelerce 1 yıl ve daha az süreli hapis cezasına hükmedilen kişilerin cezaları, suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna yargılama süresince duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre mahkemelerce kamu yararına çalışma cezasına çevirebilmekte böylece hem kamu bundan sağlamakta hem de kişi cezasını toplum içerisinde tamamlandığından aile ve sosyal yaşantısı kesintiye uğramadan devam etmektedir.

Kamu Yararına Çalışma cezalarında hükümlü; belirlenecek bir kamu kurumunda mahkemece belirlenen hizmet kolunda Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Yönetmeliği doğrultusunda ücretsiz olarak çalıştırmakta ve sigorta hükümleri uygulanmaktadır.

Tedbirin uygulanması süresince hükümlü kendi evinde ikamet etmekte, kendisi için belirlenen saatlerde mesaiye gider gibi işe gidip çalışmak suretiyle hakkında mahkemelerce verilen tedbiri yerine getirmektedir. Cezanın infazı sırasında Denetim Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Yönetmeliği gereğince 4 saat çalıştığı takdirde 1 günlük hapis cezasını yerine getirmiş sayılmaktadır.

Burada dikkat edilmesi gereken diğer bir hususta bir kişi 1 ay süreyle ceza infaz Kurumunda kaldığı takdirde devlet tarafından yaklaşık 1.300 TL (barınma, sağlık, yeme-içme gibi) masraf yapılmaktadır. Aynı tedbir Kamu Kurumunda yerine getirildiği takdirde devletimiz hem masraflardan kurtulmuş olacak hem de ilgili Kamu Kurumunun asgari ücretle çalıştıracağı bir kişilik iş ücretsiz olarak yerine getirilmiş olacağından kamu olarak 2000 TL tasarruf sağlanmış olacaktır. Kamuya yararlı işte çalışma yaptırımı yurt dışında yaklaşık yüz yıldır uygulanan bir uygulama olup ülkemizde denetimi serbestlik sisteminin kurulduğu 2005 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Bu kapsamda yurt dışından ünlülerden Paris Hilton(kokain bulundurduğu için 200 saat duvar boyadı). Naomi campell (yardımcısına telefon attığı için kamu hizmeti cezası aldı).Amerikalı şarkıcı Chris Brown ( pop müzik yıldızı eşi Rihanna’yı dövdüğü için 6 ay kamu hizmeti cezası aldı). Seksenli yılların ünlü pop şarkıcısı Boy George(polise yalan ihbarda bulunduğu için 5 gün kamu hizmeti cezası kapsamında New York sokaklarında çöp topladı).

Ülkemizden örnek verecek olursak Bursa da kaçak ev yaparken yakalanan çiftçiye 6 ay süreli kamu hizmeti cezası verildi. Cezanın Devlet Su İşlerinde ücretsiz olarak çalışarak yerine getirdi. Zonguldak’ta kaçak ocak açarak kömür çıkaran iki kişiye 2 ay 15 gün kamu hizmeti cezası verildi. Bu ceza bir ilköğretim okulunda temizlik işlerinde ücretsiz olarak çalışarak yerine getirildi. Sakarya’da kaçak elektrik kullanan şahsın cezası polis karakolunu temizleyerek yerine getirildi. Rize de ruhsatsız silah taşıyan iki kişi cezasını Adliye binasında temizlik yaparak çekiyor. Artvin’de eşini darp eden kişiye ağaç dikme cezası verildi. Ereğli’de(Konya) mahkûmlar cezalarını Eğitim Fakültesinde fidan dikerek yerine getirdi. Bodrum’da haklarında çeşitli suçlardan dava açılan 4 kişi fidan dikim ve bakım cezası aldı. Batman’da farklı suçlara karışan kişiler cezalarını fidan dikerek yerine getirdi. Tokatın Niksar ilçesinde hapis cezası yerine fidan bakımı cezası verilen kişiler Niksar evlilik ormanı bölgesine ağaç dikerek cezalandırıldı.

Bu çeşit cezalar ülkemizin hemen her yerinde yerine getiriliyor olmasına rağmen sadece birkaç tanesi sayılmakla yetinilmiştir. Düzenlenecek protokol ile Kars İl Merkezi Arpaçay, Akyaka, Susuz, Selim, Kağızman, Digor ve Sarıkamış ilçeleri ile bağlı köylerinde 2127 kişilik kontenjan öngörülmekte olup; Mahkemelerce verilecek kamuya yararlı çalışma yaptırımı Valiliğimize bağlı tüm Kamu Kurumlarında yerine getirilebilecek hale gelmiş olacaktır.