Tacettin DURMUŞ 

Kars Organize Sanayi Bölgesinde peynir imalatı yapan mandıraların Kars Çayına akıttıkları peynir altı suyunun bir an önce ekonomiye kazandırılması gerektiği gibi, bu yönde önlem alınması da artık kaçınılmaz hale geldi.

‘Kaşar’ denilince akla gelen Kars’ta, kaşar peynirinin imalatı sırasında oluşan ve halk arasında ‘Şırat’ denilen peynir altı suyu, yaklaşık 10 kilometre uzaklıkta bulunan Kars Çayına işletmeler tarafından özel olarak yapılmış borularla akıtılmaya devam ediyor.

Bölgede bulunan tarım arazilerinin altından geçerek Kars Çayına ulaşan peynir altı suyu, mandıraların kurulduğu ilk günden bu zamana kadar özellikle yaz aylarında Kars Çayını kirletiyor. Buradan başlayan Kars Çayına akıtılan peynir altı suyunun felaket yolculuğu, şehir merkezini yaklaşık 25 kilometre sürdürdükten sonra bu yıl su tutma işleminde sona yaklaşılan Kars Baraj Gölüne ulaşıyor.

Önlem alınmadığı ve ekonomiye kazandırılmadığı durumda Kars’a her yıl yaklaşık 92 Milyon TL getiri ve tarımsal alanda da yaklaşık 7 bin 241 kişiye istihdam sağlayacak Kars Barajını kirleten peynir altı suyu tüm bölgeyi kirletmeye başladı.

Kars’ın 14,5 km Kuzeydoğusunda Kars-Ardahan Yolu üzerinde bulunan Kars Barajı göl alanında depolanacak toplam 182,07 milyon m³ su ile Kars ovasında 260.030 da, Digor ovasında 215.750 da olmak üzere toplam 475.780 da sahanın cazibeli borulu sistem sulama şebekesi ile sulanması sağlanacak. 2,24 MW kurulu gücündeki etek santrali ile yıllık 9,76 GWh/yıl enerji üretilerek ülke ekonomisine katkı sağlanacak. Sulama alanı tam faaliyete geçinceye kadar depolanan su ile Arpaçay barajı takviye edilmek suretiyle 710.000 dekar sulama alanına sahip Iğdır Ovası Sulamasına katkı sağlayacak. Sulama alanın tamamı sulamaya açıldığında yıllık sulama faydası 92 milyon TL olacak. Yıllık tarımsal istihdam 7.241 kişi olacak.

Yıllardır Çaya akıtılan peynir altı suyu, yaklaşık 14 kilometre boyunca dolanarak şehri terk ediyor. Peynir altı suyunun bu felaket yolculuğu ise güzergahı boyunca korkunç bir çevre kirliliğine neden oluyor. Dibine döküldüğü taktirde bir ağacı bile kurutabilen peynir altı suyu, Kars Çayını akla zarar bir şekilde kirletiyor. Zaman zaman da toplu balık ölümleri de yaşanıyor. Kars Çayının içinde barındırdığı bazı balık türleri ise adeta intihar eder gibi bayılarak sahillere vuruyor. Peynir altı suyunun akıtıldığı Erzurum - Kars yolundan Ardahan yönüne kadar pis koku nedeniyle adeta çaya yaklaşılamıyor. Peynir altı suyu çaya akıtıldıktan sonra ise etrafa yayılan dayanılmaz pis koku şehri terk edinceye kadar 14 kilometre yol kat ediyor. Peynir altı suyunun kirlettiği Kars Çayı Tarihi Kars Kalesini, tarihi dokuyu ve özellikle tabyaların bulunduğu bölge içerisinden de geçiyor. Aynı zamanda Belediyeye ait park ormanı ve Kars halkının sayfiye ve piknik alanı olan bölgeden de geçen Kars Çayı vatandaşları canından bezdiriyor. Doğu Ekspresi ile turizm destinasyonları ile Türkiye’nin gözde şehirlerinden bir haline gelen Kars’ı ziyaret eden yerli ve yabancı misafirler yaz aylarında bu manzara ile karşı karşıya kalıyor. Tüm bu nedenlerle yetkililerin bu sorunu ortadan kaldırmaları için peynir altı suyunu bir an önce ekonomiye kazandırmaları gerekiyor.