Faruk TORUNOĞLU

Türk Tarih Kurumu tarafından hazırlanan iki dakikalık video gösterim ile Prof. Dr. Fahrettin Kırzıoğlu anıldı.

Mehmet Fahrettin Kırzıoğlu hakkında ;

10 Mart 1917’de Kars’ın Susuz ilçesine bağlı Mamaş (Kırçiçeği) köyünde doğdu. Babası Mehmed Derviş Efendi’dir. Annesi Hesna Hanım’ı çok küçük yaşta kaybedince dedesi Şerifoğlu Asker Ağa  tarafından yetiştirildi. 1931’de Kars Ortaokulu’ndan mezun oldu. O tarihlerde Kars’ta lise bulunmadığı için lise tahsilini Erzurum’da ücretli-yatılı olarak 1934’te tamamladı. Aile çevresinden edindiği bilgi birikimi sayesinde erken yaşlarda Kars’ın tarihi, kültürü ve coğrafyasıyla ilgilendi, araştırmalar yaptı. Önceleri bölgesel olarak başladığı çalışmalarını genel Türk tarihi ve kültürüne de yaydı. İlk yazıları on yedi yaşında iken Kars Halkevi dergisi Doğuş’ta çıktı. Aynı dergide 1939 Haziranından itibaren Kars tarihi, kültürü ve önemli şahsiyetleri hakkında yazıları yayımlandı. Bu arada 1934 Haziranından sonra bir yıl süreyle Zarşat’ta Arpaçay maliye tahsil müfettişliği görevinde bulundu. Bu görevi esnasında doksan altı köyü dolaşıp folklor ve halk edebiyatıyla ilgili araştırma ve derlemeler yaptı. 1935-1936’da İstanbul Tıp Fakültesi’nde okudu, ancak ailevî sebeplerle Kars’a geri döndü. On ay kadar Kars Posof merkezinin kazası Digor’da hususi muhasebe tahsil müfettişi olarak çalıştı.

1937 Mayısında askere alındı. Topçu yedek subayı olarak 1938’de Sarıkamış’ta bulundu. Terhis edildikten sonra 1938-1941 yıllarında Kars Lisesi’nde Türkçe dersi yardımcı öğretmenliği görevinde bulundu. 1941’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’ne girdi. 1943-1944 yıllarında ikinci askerliği de Sarıkamış’ta geçti. Askerlik sonrası döndüğü yüksek tahsilini Mart 1946’da tamamladı. 1948-1951’de Kars Lisesi’nde, 1951-1957 yıllarında Diyarbakır’da Ziya Gökalp Lisesi’nde ve bir süre Diyarbakır Öğretmen Okulu’nda tarih öğretmenliği yaptı. Bu son görevi sırasında Kürtler’in soyuna dair çalışmalara ağırlık verdi. Şehrin kültür hayatıyla ilgilendi. Diyarbakır Turizm ve Tanıtma Derneği’ni kurduğu gibi İç Oğuz ve Kara-Amid dergilerini yayımladı. Burada çıkan Yeni Şark, Şark Postası ve Yeni Diyarbakır Sesi gazetelerine makaleler yazdı. Diyarbakır’da iken Türk tarihi yanında Türk dili ve folkloruyla ilgili çalışmalarından dolayı 17 Eylül 1953’te Türk Dil Kurumu üyeliğine seçildi. 1957’de Adapazarı Lisesi’ne tayin edildi. 1961 yılına kadar Arifiye Öğretmen Okulu’nda tarih öğretmenliği yaptı. 1961’de Ankara’da Öğretmeni İşbaşında Yetiştirme Bürosu’nda şube müdürü oldu. Bir ara Devlet Planlama Teşkilâtı Sosyal İşler Dairesi’nde ve Devlet Bakanlığı Özel İstatistiki Bilgiler Grubu’nda tarih araştırmaları uzmanı olarak çalıştı. 1966’da Millî Eğitim Bakanlığı Arşiv Dairesi’nde müdür yardımcılığı görevinde bulundu. Bu sırada çalıştığı Türk Ansiklopedisi’ne birçok madde yazdı. Hocası Akdes Nimet Kurat ile doktora çalışmalarını da sürdürdü. 1967’de Osmanlılar’ın Kafkas-Elleri’ni Fethi (1451-1590) adlı teziyle doktor unvanını aldı.

Aynı yıl Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’ne öğretim görevlisi olarak tayin edildi. Doçentlik dil eğitimi için 1972-1973 yıllarında Fransa’da bulundu. 1975’te Kür ve Çoruh Boylarında Kıpçaklar ve Atabek Beğliği adlı doçentlik teziyle Tarih Bölümü Ortaçağ Kürsüsü’nde doçent oldu. 1976-1983 yıllarında Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde Tarih Bölümü başkanlığı yaptı. 1982’de Anı Şehri Tarihi adlı teziyle profesörlüğe yükseltildi. Ayrıca 1982-1984 yıllarında Dışişleri Bakanlığı Araştırma Dairesi’nde arşiv uzmanı olarak çalıştı. 1984’te Atatürk Üniversitesi’ndeki görevinden kadrosuzluk sebebiyle ayrılmak zorunda kaldı ve Ankara Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Tarih Bölümü’ne girdi, buradan 16 Mayıs 1985’te emekliye ayrıldı ve aynı bölümde 1990 yılına kadar ders vermeyi sürdürdü. 1995-2001 yıllarında Türk Tarih Kurumu aslî üyeliği yaptı. Fahrettin Kırzıoğlu 10 Şubat 2005’te vefat etti.

Türk Tarih Kurumu tarafından hazırlanan videoyu izlemek için aşağıdaki linki tıklayabilirsiniz...

https://twitter.com/i/status/1491765049500835843