Dernek, bundan önce de yerel tohumlardan antik kavılca buğdayını yeniden yaşamımızın içine koydu, şifalı bitkilerle ilgili kadınlarla yapılan eğitimlerde toplama kurutma ve saklamada yöntem geliştirdi, bugün de pazarlama yapılıyor ve ek gelir sağlanıyor. Kars bölgesinde ilk kırsal turizmini 5 yıl önce başlatan dernek, halen yaklaşık 10 ülkeden ve ülke içinden gelenlere önemli katkılar sunuyor.

3 bölümden oluşan müzede toplam 110 eser bulunuyor. Bu bölümleri; ilk atölye döneminde kullanılan malzemeler, önemli bulunan 100 bitkinin resimleri ve peynircilikte geçen tarihi süreçteki resimler oluşturuyor.

Müzede; krema makinesi, yağ yapma makinesi, yağ kalıbı, maya saklama sandığı, gravyer ve kaşarın yapımında kullanılan ahşap malzemeler, 1920’li yıllardan kalma yazılı belgeler, Tarım Bakanlığı’nın Türkiye’de peynir işletlemelerine ilk verdiği kod numaralarını içeren kalıplar bulunuyor. Ayrıca, 1800’lü yıllarda Kafkasya’da bu işe başlamış ailelerin yazılı belgeleri ve resimleri, Tarım Bakanı Müsteşarlığı yapmış Erkem Rüştü Üresin’in 1927 yılında Kars’ta yaptığı sütçülük ve peynircilik araştırması raporunun örneği de yer alıyor. Yine, Ruslardan kalan ‘Kirvençe’ isimli tartı aleti, el yapımı ahşap kaşar sepeti, 1800’lü yılların sonlarında kullanılan pik dökümü gravyer kazanı, ahşap makaralar, teraziler, ahşap gravyer ve kaşar kalıpları da yer alıyor.

TÜRKİYE’NİN İLK PEYNİR MÜZESİ İNEKLİ TABELAYLA GÖSTERİLİYOR

TÜRKİYE’DE İLK PEYNİR YAPIMINDA KULLANILAN MALMEZEMELER, ŞİFALI BİTKİLER VE PEYNİRCİLİK TARİHİNİ ANLATAN RESİMLERİN BULUNDUĞU MÜZEYİ ŞU ANA KADAR 1000 KİŞİ ZİYARET ETTİ

Kars’ın merkeze bağlı 2 bin 400 rakımlı Boğatepe Köyü’nde “Zavot Eko Müze”yi gösteren tabela yoldan gelip geçenlerin büyük dikkatini çekiyor. İnek resminin yer aldığı tabelada “Zavot Eko Müze”ye dikkat çekiliyor.

7’si erkek, 45’i bayandan oluşan 47 kişinin bir araya gelmesiyle kurulan Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği’nin başkanlığı kaşar ve gravyer peynir uzmanı İlhan Koçulu yürütüyor. 500’e yakın doğal bitkinin bulunduğu köyde bu bitkilerin 30’u ise şifa olarak köylüler tarafından kullanılıyor. Dünyanın bir çok ülkesinden gelen uzmanların yıllar süren eğitimlerinin ardından bilimsel faaliyetlerini yürüten derneğin düzenli çalışması da büyük dikkat çekiyor.

1880 yılında İsviçreli işadamı Davit Moser tarafından Kars’ta Gravyer peynirciliğin ilk yapıldığı bina ise dizayn edilerek Müze’ye çevrildi. “Zavot Eko Müze” adıyla faaliyete başlayan müzeyi çok sayıda bilim adamı da ziyaret ediyor. 

Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği 2007 yılında faaliyetlere başladı. Bölgedeki yerel tohumların korunması ve yaygınlaştırılması amacıyla kurulan Dernek, aynı zamanda, çiftçi eğitimi yapılması, kadınlara yönelik çeşitli mesleki eğitimlerin yürütülmesi, bölgenin somut olmayan kültürel mirasının ortaya çıkartılması, bu mirasın görünür hale getirilip tanıtılması, yöre köylüsüne farklı sağlık eğitimleri verilmesi ve bölgede yaşam kalitesinin arttırılması konularında hizmetler veriyor.

Bunun yanında köy kültürüne dayalı kırsal turizmi de geliştirip bölgede yaygınlaştırarak yöre köylüsüne ek gelir sağlamayı da amaçlamayan Dernek, bölgede floranın korunması, çevre bilincinin oluşturulması, yerel etno-botanik bilgilerin derlenmesi, şifalı ve aromatik bitkilerin kullanımı ve kadınlara ek gelir getirmeyi de amaçlıyor.

Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği Başkanı İlhan Koçulu’nun girişimleriyle aynı köyde kurulan “Eko Müze Zavot” ise Türkiye’de kurulan ilk peynir müzesi olma özelliği de taşıyor.

Dernek Başkanı İlhan Koçulu, “Eko Müze Zavot, 1880 yılında İsviçreli işadamı Davit Moser tarafından yapıldı. Bu bina Kars’ta Gravyer peynirciliğin ilk yapıldığı binadır. Köyümüzün rakımı yaklaşık olarak 2 bin 400’dür. Bu bölgede 500’e yakın doğal bitki çeşitliliği var. Hayvan ırklarımız zavot ve montofondur. Bunların sütlerinden olan kaliteli peynirler burada yapılıyor.” dedi. 

Müzenin 3 bölümden oluştuğunu da belirten Koçulu, “Müzemiz 3 ana bölümden oluşuyor. Birinci bölümünde müzenin tarihi, ilk peynir kültürünü getirenler, ikinci bölümünde hayvan ırkları ve bitkiler, peynirin yapılış biçimi, üçüncü bölümde de bu ürünlerin sunulacağı, tadımlarının yapılacağı kadın bakkal bölümü oluşturuluyor o da üst katta olacak.” diye konuştu. 

Koçulu ayrıca, 2012 yılı içinde müzeyi yaklaşık 1000 kişinin ziyaret ettiğini de ifade ederek, “Müzemizin içerisinde bizim için kıymetli olan 1860’lı yıllarda süt alma sözleşmesiyle ilgili belgeler var. Devit Moser’in anılarından belgeler aldık. Kazım Karabekir Paşa’nın, Halit Paşa’nın, İsmet İnönü’nün köyü ziyaretiyle ilgili resmi belgeler bulduk. Bunları da yine müzemizde sırası geldiğinde sergileyeceğiz. Ayrıca geçmişten günümüze kadar peynircilikte kullanılan ekipman malzemeler var. Burada 1920’de Alexander Kaiser’in işçiliği ile yapılmış maya sandığı var. Yaklaşık 110 malzeme ise hediye veya satın alınarak toplandı.” şeklinde konuştu.